Niewiele zwierząt na świecie potrafi błyskawicznie zmienić kolor swojej skóry. Wśród nich są żyjące w oceanach ośmiornice, kalmary i mątwy. Te głowonogi należą do mięczaków, które posiadają ramiona przyczepione do głowy i właśnie stąd pochodzi ich nazwa. Jeśli poczują zagrożenie, zmieniają swój kolor tak, by wtopić się w swoje otoczenie i stać się niewidoczne. Kolor może się też zmienić gdy głowonogi chcą się wyróżnić i dać otoczeniu określony sygnał. Służy również do komunikowania się lub odstraszania potencjalnych wrogów.
W jaki sposób głowonogi potrafią zmieniać kolor?
Tuż pod powierzchnią ich skóry znajdują się specjalne komórki, noszące nazwę chromatoforów. W każdej z nich znajduje się worek z pigmentem w różnych kolorach, przypominający balonik. Jeśli worek skurczy się, wyciśnie znajdujący się w nim barwnik. Kolor pojawi się na skórze i zwierzę stanie się ciemniejsze lub jaśniejsze. Proces kurczenia i rozszerzania tych worków jest kontrolowany przez system mięśni i nerwów. Mało tego, niektóre głowonogi posiadają też irydofory zapewniające zwierzętom odblaskowe, opalizujące kolory i leukofory odbijające kolory otoczenia, podobnie jak lustro. Ośmiornice mogą też zmienić strukturę swojej skóry, aby jeszcze lepiej upodobnić się do otaczających je elementów oceanicznego dna. Potrafią kontrolować wielkość brodawek na swojej skórze i tworzyć specjalne tekstury. Te organizmy mają też jeszcze jedną broń – w razie zagrożenia rozpylają atramentowy barwnik, który tworzy coś na kształt zasłony dymnej i pozwala ośmiornicy na szybką ucieczkę.
Kolor służy też do komunikacji
Głowonogi korzystają też w nieco inny sposób ze swoich chromatoforów. Służą im do komunikowania się ze sobą! Przykładowo samiec kalmara karaibskiego staje się czerwony, by zainteresować samicę, a biały, gdy chce odeprzeć zaloty innych samców. Mało tego, potrafi się podzielić i jedną częścią ciała przyciągać samicę, a drugą odganiać swoich konkurentów. Kałamarnice Humboldta potrafią się mienić różnymi kolorami i najprawdopodobniej jest to pewien rodzaj komunikacji. Naukowcy do dziś nie są jednak wyjaśnić dokładnie, w jakim celu to robią.
Ostrzeżenie przed śmiertelnym jadem
Przyjęcie określonego koloru przez ośmiornice może też być znakiem ostrzegawczym. Pewien rodzaj tych zwierząt – bardzo jadowity Greater blue-ringed octopus potrafi wytworzyć na swoim ciele niebieskie pierścienie, które są piękne, ale śmiertelnie niebezpieczne. Ich delikatne dotknięcie powoduje wydzielenie się silnej trucizny, która może zabić człowieka.
